Oznaczenia geograficzne odgrywają szczególną rolę przede wszystkim w marketingu handlowym. Producenci, którzy wykorzystują je do oznaczania swoich produktów, podkreślają w ten sposób związek produktu z danym krajem, regionem lub miejscowością, co często jest dla kupującego głównym czynnikiem podczas wyboru towaru.

Oryginalność produktów często wiąże się z niepowtarzalnością warunków naturalnych w danym regionie lub tradycją ich wytwarzania, co dotyczy przede wszystkim artykułów spożywczych. Dlatego w ostatnich latach, w związku z umasowieniem produkcji wielu towarów, odbiorcy coraz bardziej doceniają oryginalne produkty pochodzące z konkretnych miejsc w kraju i na świecie, cechujące się niepowtarzalnymi właściwościami. Oznaczenia geograficzne mają więc za zadanie chronić zarówno odbiorcę, jak i producenta przed nieuczciwymi praktykami handlowymi polegającymi na oznaczaniu towarów znakami wprowadzającymi odbiorców w błąd co do pochodzenia, rodzaju czy jakości towaru.

Ustawa Prawo własności przemysłowej reguluje jedynie procedurę rejestracyjną na oznaczenia geograficzne, które służą do oznaczania produktów przemysłowych. Organem właściwym w zakresie rejestracji oznaczeń geograficznych na produkty przemysłowe jest Urząd Patentowy RP. Natomiast organem właściwym na szczeblu krajowym w zakresie rejestracji oznaczeń geograficznych na produkty rolno-spożywcze jest Minister ds. Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

W polskim prawie nie ma prawnej definicji oznaczenia geograficznego. Jednakże, jak zgodnie twierdzą prawnicy, oznaczenia geograficzne są związkiem pewnego symbolu o treści geograficznej z towarem, który jest odbierany przez przeciętnego nabywcę jako zespół informacji o towarze, w tym zwłaszcza o jego pochodzeniu z pewnego miejsca geograficznego (definicja zaproponowana przez prof. R. Skubisza). 


Oznaczenia geograficzne dzielą się na oznaczenia zwykłe i kwalifikowane. Oznaczenia zwykłe to oznaczenia niewskazujące na szczególną jakość towarów, tylko na miejsce pochodzenia towaru. Ten rodzaj oznaczeń jest chroniony na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Natomiast oznaczenia kwalifikowane to takie oznaczenia, które wskazują na pochodzenie towaru oraz na szczególne cechy towaru, które uzasadnione są miejscem jego pochodzenia. Przykładem takich oznaczeń są oznaczenia chronione na podstawie ustawy Prawo własności przemysłowej oraz rozporządzenia Rady nr 510/2006 w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych.

Zgodnie z ustawą Prawo własności przemysłowej oznaczeniami geograficznymi są:

  1. Oznaczenia słowne – niemożliwa jest więc rejestracja oznaczeń graficznych, przestrzennych (np. koziołki poznańskie) czy dźwiękowych (np. hejnał mariacki).
  2. Oznaczenia odnoszące się pośrednio lub bezpośrednio do określonego terenu. Bezpośrednio, tzn. że są to po prostu odpowiednie nazwy geograficzne (np. koronki z Koniakowa, Porcelana z Ćmielowa) lub pośrednio, tj. teren słowem tym opisany daje się zidentyfikować w sposób oczywisty (np. kierpce).
  3. Oznaczenia, które wykazują zdolność identyfikacji towaru jako pochodzącego z danego terenu, przy czym teren jest rozumiany bardzo szeroko jako obszar dający się wyodrębnić czy to w sensie prawnym (np. obszar gminy), historycznym (np. ziemia Sandomierska), geograficznym (np. Beskid Żywiecki), czy to czysto faktycznym, a nawet umownym, o ile oznaczenie umożliwia zidentyfikowanie danego terenu.
  4. Cechy towaru, takie jak jakość czy dobra opinia, przypisywane są geograficznemu pochodzeniu towaru. Towary muszą mieć jakąś szczególną właściwość (cechę), która wyróżnia je spośród innych, podobnych rodzajowo i łączy się w świadomości odbiorców z określonym miejscem geograficznym. Cecha ta ma dominować nad innymi właściwościami towaru.
     

Ponadto zgodnie z ustawą Prawo własności przemysłowej z oznaczeniem geograficznym mamy do czynienia również wówczas, gdy:

  • oznaczenie takie służy do oznaczania towarów, które są wytworzone z surowców lub półsurowców pochodzących z określonego terenu, większego niż teren wytworzenia lub przetworzenia towaru, jeżeli są one przygotowywane w szczególnych warunkach i istnieje system kontroli przestrzegania tych warunków,
  • oznaczenie przeznaczone jest do oznaczania towarów przygotowywanych w szczególnych warunkach i istnieje system kontroli tych warunków, a dany towar jest wytworzony lub przetworzony na obszarze większym, aniżeli wynikałoby to z określenia o charakterze geograficznym używanego dla wskazania jego pochodzenia lub towar nie jest wprawdzie wytworzony lub przetworzony na terenie wskazanym oznaczeniem, lecz tradycyjnie jest z nim związany przez to określenie.
     

Ustawa Prawo własności przemysłowej dzieli oznaczenia geograficzne na nazwy regionalne oraz oznaczenia pochodzenia. Obie te kategorie oznaczeń służą do oznaczania towarów pochodzących z określonego terenu, które zostały wytworzone lub przetworzone na terenie wskazanym oznaczeniem. Z tym że w przypadku nazw regionalnych towary zawdzięczają swoje właściwości oddziaływaniu środowiska geograficznego, przez co rozumie się łącznie czynnik naturalny i ludzki. Natomiast w przypadku oznaczeń pochodzenia szczególne walory produktów przypisywane są miejscu pochodzenia - brak jest w tym przypadku czynnika ludzkiego.

Na tle innych przedmiotów własności przemysłowej oznaczenia geograficzne na produkty przemysłowe charakteryzują się tym, że:

  • ochrona ich jest nieograniczona w czasie i biegnie od daty wpisu do rejestru;
  • ochrona jest niezależna od ryzyka konfuzji;
  • przeniesienie prawa z rejestracji może nastąpić tylko na inną organizację lub organ na podstawie „porozumienia”;
  • zakazane jest udzielanie licencji na oznaczenia geograficzne;
  • oznaczenie nie wskazuje na producenta, ale na region powstania;
  • mogą mieć jedynie charakter słowny;
  • mogą być zastrzeżone tylko dla jednego towaru.